اصطلاح آرت دکو (Art Deco) به دوره ای از طراحی اشاره دارد که در دهه های 1920 و 30 در اروپا و آمریکا محبوب بود. این جنبش کوتاه مدت، در دهه بیستم و در دوره رکود بزرگ، علاوه بر سبک های ساختمان سازی، بر مُد، هنر و لوازم خانه نیز تأثیر گذاشت.
زیبایی شناسی آرت دکو برای ایجاد تعادل میان تجمل و کاربردی بودن احتیاط می کرد. معماری آرت دکو نمایان گر سبکی از ساختمان سازی است که به هیچ وجه مینی مال نیست و بسیار پر زرق و برق است. معماران آن زمان در طراحی خود ابتکار به خرج می دادند و به دنبال ایجاد ساختارهایی تازه، مدرن و برخلاف سبک های احیاگرانه قبلی بودند. ساختمان های آرت دکو غیرقابل توصیف و نمایانگر دورانی هستند که در مرکز عصر ماشین بود.
در مقالات قبلی درباره سبک های گوناگون معماری و کاربرد انواع سنگ در معماری داخلی صحبت کردیم و همین طور به ویژگی های سنگ گرانیت نطنز و گرانیت فلیم پرداختیم. در این مقاله به بررسی تاریخچه و ویژگی های سبک آرت دکو خواهیم پرداخت.
تاریخچه آرت دکو
سبک آرت دکو در اوایل 1920 میلادی در سراسر پاریس دیده می شد اما اولین حضور رسمی آن در سال 1925 در نمایشگاه بین المللی هنرهای دکوراتیو و صنایع مدرن (des Arts Decoratifs et Industriels Modernes) اتفاق افتاد. این نمایشگاه طراحی، در پاریس برگزار شد و از کارهای چندین طراح جوان آینده دار رونمایی کرد. جنبش آرت دکو سرانجام مشابه همین واقعه نام گذاری شد و پس از آن، زیبایی شناسی در طراحی به اوج خود رسید.
پاریس بسیاری از نمونه های اولیه معماری آرت دکو را در خود جای داده است. در ایالات متحده ، ساختمان رادیاتور آمریکایی اولین ساختمان آرت دکو از سال 1924 است. تا اوایل 1930 معماران مشهور چندین ساختمان معروف دیگر را به همین سبک در شهرهای آمریکا ساختند. به ویژه آسمان خراش های آمریکایی، مجلل ترین و چشمگیرترین نمونه های این سبک را نشان می دهند. ساختمان امپایر استیت، مرکز راکفلر و ساختمان کرایسلر همگی نمونه هایی از معماری آرت دکو در نیویورک هستند.
طراحان و معماران آرت دکو می خواستند سبکی را ایجاد کنند که قبلا دیده نشده باشد و برخلاف معماری تئودور و یا معماری رومی احیاگر (Revival)، جنبش آرت دکو صاحب نوعی از زیبایی شناسی بود که قبلاً در ساختمان سازی دیده نشده بود. با این حال بسیاری از عناصر طراحی آرت دکو، از جنبش ها یا فرهنگ های قبلی الهام گرفته اند. نقوش آرت دکو از فرم های هنری بومی، معماری مصر باستان و کلاسیک مجوز خلاقیت می گیرند.
ویژگی های معماری آرت دکو
شناسایی یک ساختمان آرت دکو کار دشواری نیست و آشنایی با برخی از عناصر اصلی این سبک می تواند مفید باشد. البته کیفیت و میزان به کار گیری تزئینات در هر ساختمان آرت دکو متفاوت است. بیشتر این جزئیات به بودجه، برجستگی سازنده و کیفیت ساخت آن بستگی دارد. در ادامه تعدادی از ویژگی های اصلی این سبک را بیان می کنیم.
مصالح ساختمانی مدرن و سنتی
ساختمان های آرت دکو از موادی مانند گچ، سفال، شیشه های تزئینی، کروم، فولاد و آلومینیوم استفاده می کردند.
جزئیات هندسی و تزئین شده
در ساختمان های این سبک از نقوش گوناگون و جزئیات زینتی استفاده شده است. برخی از نقوش رایج آرت دکو شامل اشکال هرمی، گل ها، زیگ زاگ ها و سایر اشکال هندسی است.
جزئیات همسان
یک طراح یا معمار آرت دکو در نمای خارجی و داخلی از جزئیاتی استفاده می کند که با هم سازگارند. به طوری که هر ساختمان دارای یک تِم ثابت است.
استفاده جسورانه از رنگ های متضاد
دوره آرت دکو، دوره رنگ های شاد و روشن است. ساختمان های این سبک دارای رنگ های صریح مانند سیاه و سفید یا طلایی و نقره ای هستند که کنتراست های چشم گیری ایجاد می کنند.
اشکال تکه تکه
درنمای ساختمان های آرت دکو از خطوط عمودی زاویه دار استفاده می شد که معمولا رو به بالا و بیرون طراحی شده اند. این اشکال مثلثی، مرحله به مرحله محدود می شوند و در نهایت به یک نقطه می رسند..
پنجره های تزئینی و هندسی
درها و پنجره ها با طرح های هندسی تزئین می شدند. پنجره ها می توانند بلوک شیشه ای یا مجموعه ای از الحاقات شیشه ای مات باشند و اغلب در یک ردیف افقی بلند قرار می گیرند.
دیواره و مناره
گوشه های ساختمان ها اغلب با سازه هایی برج مانند (شبیه مناره) تزئین می شدند كه باعث می شود ساختمان، به شکل یک مربع ساده و با شکوه جلوه كند.
آرت دکو، پیش درآمدی بر معماری مدرن
جنبش آرت دکو تا حدود سال 1940 یعنی تا زمانی که بسیاری از طراحان مشهور مدرن شروع به کار کردند، ادامه داشت. به این ترتیب معماری آرت دکو می تواند به عنوان یک دوره گذار میان سبک های سنتی مانند معماری ویکتوریایی و معماری مدرن در نظر گرفته شود. این دوره در بازه زمانی 1925 – 1940 میلادی قرار داشت و آثار آن به راحتی در ساختمان های برجسته آمریکا و اروپا قابل تشخیص است.
امیدواریم که از خواندن این مطلب لذت برده باشید.